Promovendus: Esmee Geerken

Datum: 13-12-2019
Begintijd: 12:45
Instituut: Universiteit Utrecht
Locatie: Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht

Klimaatverandering reconstrueren met fossiele kalkskeletjes

NESSC-onderzoeker Esmee Geerken (NIOZ) keek voor haar promotieonderzoek naar de invloed van temperatuur, zoutgehalte en zuurgraad van oceaanwater op de vorming en samenstelling van de kalkskeletjes van foraminiferen. Dit zijn in zeewater levende ééncellige organismen die een beschermend skeletje van kalk maken. Fossielen van deze schaaltjes vormen bruikbaar gereedschap om klimaatveranderingen van vroeger te reconstrueren, omdat de samenstelling van deze schaaltjes wordt beïnvloed door de omgeving. Met de nieuwe kennis die het onderzoek opleverde zijn nog nauwkeurigere klimaatreconstructies, en daarmee klimaatvoorspellingen, mogelijk. Geerken verdedigt haar proefschrift aan de Universiteit van Utrecht op vrijdag 13 december 2019.

Op het NIOZ heeft Geerken onder gecontroleerde omstandigheden in aquaria onderzocht hoe foraminiferen de bouw van hun ‘huisjes’ beïnvloeden door naar de chemische samenstelling van de kalkskeletjes te kijken. Ze boorde piepkleine gaatjes in de skeletwanden om de exacte compositie van de skeletjes te analyseren. Het blijkt dat foraminiferen onverwacht snel calcium kunnen inbouwen in skeletwanden wat vervolgens sterk bepaalt welke andere elementen, zoals magnesium, nog ingebouwd kunnen worden. Dit proces van biomineralisatie is even belangrijk om bij klimaatreconstructies te gebruiken als de invloed van oceaanvariabelen.

Verzuring
Wetenschappers aan het NIOZ onderzoeken de vorming van schelpjes door foraminiferen al langer. De schelpjes vormen een belangrijke informatiebron voor het maken van klimaatreconstructies. Ook hebben een ze essentiële rol in de mondiale koolstofcyclus. Door het toenemen van de CO2-concentraties is oceaanwater aan het verzuren, waardoor het voor foraminiferen moeilijker is om kalk te vormen. Omdat de vorming van kalk zelf ook CO2 produceert, bestaat er een wisselwerking tussen de hoeveelheid CO2 in de lucht en de vorming van schelpjes in de oceaan.

Symposium
Op woensdagavond 11 december organiseert Geerken een Foraminieral Symposium waarbij zowel wetenschappers en artiesten het podium zullen delen met hun verhalen en inspiraties over biomineralisatie. Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar; aanmelden om het symposium bij te kunnen wonen kan via deze website.

Voor het NESSC educatieprogramma Tipping Point Ahead vertelde Geerken over haar onderzoek en de invloed van de zoutconcentraties  op het klimaat in het onderstaande filmpje, samen met haar NESSC-collega Gabrielle Weiss: