Methaan-etende microben ontdekt in Amsterdamse grachten
Nieuwe bacteriën die het sterke broeikasgas methaan opeten ontdekt in de grachten van Amsterdam.
Nieuw NESSC-onderzoek laat zien dat Amsterdamse grachten slechts weinig methaangas, een sterk broeikasgas, uitstoten. De reden? Onderzoekers van de Radboud Universiteit en Universiteit Utrecht ontdekten methaan-etende microben die in een slijmlaag op de grachtenwanden leven. Waarschijnlijk spelen deze microben een belangrijke rol in het verminderen van de methaanuitstoot van het water. Ook zijn de grachten in Amsterdam opvallend weinig verontreinigd met stikstof, fosfaat en organisch materiaal. Het nieuwe onderzoek is verschenen in het vaktijdschrift Environmental Microbiology.
Ondiepe wateren, zoals meren, rivieren en grachten vormen vaak een bron van methaangas. Dit broeikasgas heeft naar schatting zo’n 86 keer meer invloed op de opwarming van de aarde vergeleken met koolstofdioxide (CO2). Voor grachten is er echter in het algemeen nog weinig bekend over welke microben methaanuitstoot en -opname veroorzaken.
NESSC-onderzoekers van de Radboud Universiteit en Universiteit Utrecht zijn begonnen dit in kaart te brengen voor de grachten van Amsterdam. Ze namen monsters van het grachtenwater, de bodem en kadewanden bij verschillende locaties in Amsterdam, zoals de Bloemgracht, Prinsengracht en Artis. Verrassend genoeg bleken de grachten relatief weinig methaan uit te stoten. Reden hiervoor is dat het water en de kademuren veel methaanetende microben bevat, concluderen de onderzoekers.
Afvangen
“Aan de kademuren vonden we een nieuwe soort bacterie die methaan consumeert. Deze bacterie, die leeft in een slijmlaag aan de wand, zorgt er waarschijnlijk voor dat methaan geproduceerd in de grachten wordt afgevangen,” vertelt Koen Pelsma, promovendus bij de Radboud Universiteit en de eerste auteur van het artikel. “Daarnaast komt er relatief weinig methaan vrij uit de grachtenbodem. Dat komt doordat er vrij weinig aanwas is van organisch materiaal, zoals dode planten. Dit gaat rotten op de bodem, en bacteriën zetten het in dit proces om tot methaangas.”
“Eigenlijk zijn de grachten heel schoon. De verontreiniging met stikstof en fosfaat bleek laag, in vergelijking met wat je zou verwachten. En we hebben genoeg zuurstof kunnen meten voor vissen om te kunnen leven in het water. Waarschijnlijk komt dit doordat de afvalwaterzuiveringsinstallaties in Nederland relatief goed zijn.”
Water- en bodemonsters ophalen uit de Amsterdamse grachten
Methaanfilter
Dat er in de Amsterdamse grachtenwanden microben blijken te leven die methaan eten, geeft interessante mogelijkheden. De microben leven aan het stuk wand dat onder water staat. “Als je de oppervlakte van het stuk kade waar deze bacterie op leeft kan vergroten, kun je het in potentie gebruiken als methaanfilter,” vertelt microbioloog Cornelia Welte.
De volgende stap is dat de onderzoekers grachten in andere steden gaan onderzoeken. Pelsma: “Het staat al op de planning dat we hierna de Delftse en Utrechtse grachten gaan bemonsteren. Elke gracht is waarschijnlijk anders.”
Artikel:
Amsterdam urban canals contain novel niches for methane-cycling microorganisms
Environmental Microbiology, 2021.
Koen A.J. Pelsma, Michiel H. in ’t Zandt, Huub J.M. Op den Camp, Mike S.M. Jetten, Joshua F. Dean, Cornelia U. Welte
doi.org/10.1111/1462-2920.15864