Het ijs op Groenland smelt dit moment sneller dan gedurende de afgelopen 350 jaren. In een nieuwe publicatie in het tijdschrift Nature reconstrueren klimaatonderzoekers bijna vier eeuwen aan smeltgegevens van de Groenlandse ijskap op basis van drie ijskernen. NESSC-wetenschapper Michiel van den Broeke en collega Brice Noël, verbonden aan het Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek van de Universiteit Utrecht (IMAU), droegen met een geavanceerd klimaatmodel bij aan het onderzoek.

Het smelten aan de oppervlakte van de ijskap van Groenland – na die van Antarctica de grootste op aarde – begon in het midden van de 19e eeuw toe te nemen en gaat nu sneller dan op enig moment in de afgelopen drie eeuwen. Het smeltproces versnelde vooral in de 20e en 21e eeuw, en daarmee draagt het Groenlandse smeltwater nu fors bij aan de wereldwijde stijging van de zeespiegel. Voor het nieuwe onderzoek naar de smeltgeschiedenis van Groenlandse ijskap werkten onderzoekers uit de VS en België samen met klimaatwetenschapper Brice Noël en NESSC-onderzoeker Michiel van den Broeke (IMAU, Universiteit Utrecht), die met een klimaatmodel de lokale resultaten van de ijskernen vertaalden naar de hele ijskap.

Jaarringen van ijs

De basisgegevens voor de smeltreconstructie komen uit drie ijskernen geboord door de Amerikanen in centraal west Groenland, waar al het gevormde smeltwater herbevriest in de sneeuw. Noël vertelt: “Elk jaar smelt in de zomer de toplaag van sneeuw. Dat water percoleert in de onderliggende sneeuwlaag, waar het opnieuw bevriest. In de boorkernen zie je dat terug als een laagje ijs met een hogere dichtheid, net als bij jaarringen van bomen. Hoe dikker het ijslaagje, hoe meer smelt er dat jaar is geweest.”

In de ijskernen ligt 350 jaar Groenlandse smeltgeschiedenis opgeslagen. Noël: “Schattingen van smelt op Groenland voorafgaand aan het satelliet-tijdperk, dat startte rond 1978, waren hoogst onzeker. We konden dus ook weinig zeggen over hoe bijzonder de huidige smeltepisode is”. De drie boorkernen geven nu informatie prijs over de hoeveelheid smelt sinds de 17e eeuw.

Sterke toename

Om die lokale informatie te vertalen naar wat er gebeurt op de hele ijskap vergt een geavanceerd klimaatmodel. Noël: “Met ons klimaatmodel konden we de lokale gegevens opschalen naar de totale hoeveelheid smelt op Groenland. Het model heeft zo’n hoge resolutie dat we zelfs konden vaststellen hoe het ijs aan de grillige kustlijn van Groenland heeft gereageerd.”

De totale hoeveelheid smelt op Groenland blijkt sterk toegenomen sinds het midden van de 19e eeuw, met een dramatische stijging in de afgelopen decennia. De reden is dat de smelt op Groenland niet-lineair toeneemt met de temperatuur: er is dus steeds minder opwarming nodig om dezelfde toename in smelt te bewerkstelligen. Noel: ”Deze studie laat zien dat opwarming nu meer extra smelt veroorzaakt dan dezelfde opwarming in het verleden.”

Artikel:
Nonlinear rise in Greenland runoff in response to post-industrial Arctic warming
L. D. Trusel, S. B. Das, M. B. Osman, M. J. Evans, B. E. Smith, X. Fettweis, J. R. McConnell, B. P. Y. Noël, M. R. van den Broeke
Nature, 2018
doi: 10.1038/s41586-018-0752-4