Op zondag 18 december vindt in wetenschapsmuseum NEMO in Amsterdam de jaarlijkse Kerstmis-lezing van NESSC plaats. Dit jaar vertelt hoogleraar Systeemecologie Rien Aerts aan de Vrije Universiteit Amsterdam over ecologisch onderzoek naar klimaatverandering in de poolgebieden.

De lezing start om 16:00, ontvangst met koffie en thee is vanaf 15:30. Met het entreekaartje voor de lezing is het NEMO Science Museum vanaf 13:00 gratis te bezoeken.

UPDATE 14-12-2016: Het maximaal aantal aanmeldingen is inmiddels bereikt. Het is niet meer mogelijk om u aan te melden.

Van de vrieskist naar de oven – klimaatverandering in de poolgebieden

Poolgebieden spreken al heel lange tijd tot de verbeelding van velen vanwege hun ongereptheid, de enorme oppervlakte en hun zeer speciale planten- en dierenwereld. In de afgelopen decennia zijn er in deze gebieden grote veranderingen opgetreden ten gevolge van de opwarming van de aarde. In deze lezing wordt ingegaan op de vraag wat klimaatverandering betekent voor planten, dieren en bodems in de poolgebieden. Dit wordt gedaan door middel van een rondreis langs onze experimenten in Zweeds Lapland, Spitsbergen, Siberië en Antarctica.

Klimaatverandering in deze gebieden heeft vooral zo’n invloed op levende organismen omdat je zou kunnen zeggen dat de vriezer daar aan het ontdooien is, waardoor de leefwereld van planten en dieren totaal verandert. Bovendien hebben er in de laatste jaren in de poolgebieden episodes van extreme winteropwarming plaatsgevonden, waarbij de temperaturen tot ruim boven het vriespunt kunnen stijgen, waarna er weer snel bevriezing plaatsvindt. Deze dooicycli zijn desastreus voor de lemmingen en de woelmuizen.

Grotere brandgevoeligheid
De meer zuidelijke Arctische toendragebieden hebben niet alleen te maken met steeds hogere temperaturen, maar ook met een steeds grotere brandgevoeligheid doordat de zomers warmer en droger worden. Omdat deze toendrabodems vaak uit een dikke laag veen bestaan, waar veel koolstof in opgeslagen is, worden door deze toendrabranden (die maanden kunnen duren), enorme hoeveelheden kooldioxide naar de atmosfeer getransporteerd. Hierdoor warmt het klimaat nog verder op en worden deze effecten steeds sterker. Momenteel proberen wij aan de hand van brandexperimenten in het veld in combinatie met remote sensing te kijken of we deze branden ook kunnen voorspellen.

Concluderend kan worden gezegd dat poolgebieden enorm beïnvloed worden door klimaatverandering, maar dat de veranderende poolgebieden zelf ook weer invloed op het klimaat hebben. De vraag is of planten en dieren zich snel genoeg kunnen aanpassen aan deze extreme veranderingen.

***

Rien Aerts is hoogleraar Systeemecologie en directeur van de afdeling Ecologische Wetenschappen aan Vrije Universiteit Amsterdam. Hij concentreert zich in zijn wetenschappelijk onderzoek voornamelijk op de effecten van klimaatverandering op de ecosystemen in koude streken, zoals bijvoorbeeld Lapland of Spitsbergen.